پنجمین روز از اولین دوره مطالعاتی دیدگاه با تمرکز بر آثار شهید مطهری(ره) به موضوع «اسلام و عدالت» اختصاص یافت؛ مفهومی که در منظومه فکری او نه به‌عنوان شعاری انتزاعی، بلکه به‌مثابه زیربنای حیات معنوی و اجتماعی و اساس فلسفه اجتماعی اسلام جایگاهی محوری دارد. در این نشست، تفاوت عدالت اسلامی با مکاتب رقیب، جریان‌های ناسازگار با عدالت و نسبت عدالت با آزادی و معنویت مورد بررسی قرار گرفت.

عدالت در دستگاه فکری مطهری

شهید مطهری عدالت را مبنای همه فضایل اخلاقی و شرط بقا و کارآمدی نظام دینی می‌داند. او عدالت را هم‌ردیف توحید و آزادی می‌نشاند و معتقد است عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیز در جای بایسته خود است؛ امری که تنها از رهگذر تحلیل عقلی و شناخت نیازهای واقعی انسان و جهان حاصل می‌شود.

دو جریان‌های ناسازگار با عدالت

جریان عمده با عدالت اسلامی در تعارض معرفی شدند:

1. جریان مارکسیستی که عدالت را بی‌ارتباط با آزادی و معنویت می‌فهمد.
2. جریان‌های متحجر که عدالت را امری ثانوی و حاشیه‌ای در دین قلمداد می‌کنند.

تفاوت عدالت اسلامی و مارکسیستی

• عدالت اسلامی با آزادی و معنویت همزاد است، در حالی‌که عدالت مارکسیستی با آن‌ها در تعارض است.

  همچنین بخوانید:

  بازخوانی سیره نبوی و جایگاه معلمان در زنجیره تحول اجتماعی

• عدالت اسلامی از عدالت فردی آغاز و به عدالت اجتماعی می‌رسد، اما عدالت مارکسیستی صرفاً اجتماعی است.

  همچنین بخوانید:

  آگاهی، اراده و عمل جمعی؛ سه‌گانه تحقق تغییر در مکتب مطهری

• در اسلام، حق غایی در نسبت با فاعل انسانی معیار عدالت است؛ در حالی که مارکسیسم چنین غایتی برای انسان قائل نیست.

عدالت؛ فلسفه اجتماعی اسلام

از منظر اسلام، عدالت یک دستور اخلاقی ساده نیست، بلکه فلسفه اجتماعی دین و زیربنای روابط انسانی است. این معنا عدالت اسلامی را از برداشت‌های دیگر متمایز می‌کند و پیوند ناگسستنی آن را با آزادی و معنویت نشان می‌دهد.

آزمون میان‌دوره‌ای

پنجمین روز دوره با برگزاری آزمون میان‌دوره‌ای همراه شد تا آموخته‌های شرکت‌کنندگان از اندیشه‌های شهید مطهری‌(ره) محک بخورد و مسیر مطالعاتی با جدیت بیشتری ادامه یابد.

روز پنجم این دوره نشان داد که عدالت در اندیشه مطهری، بنیانی درونی و اجتماعی است؛ مفهومی که نه فقط سرنوشت فرد، بلکه سرنوشت جامعه را تعیین می‌کند و ملاک تمایز اسلام از مکاتب دیگر است.