در روزهای اخیر، بحث و تصمیم‌گیری درباره افزایش سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان، واکنش‌های متعددی را در فضای علمی و آموزشی کشور برانگیخته است. دانشگاه فرهنگیان که مأموریت اصلی آن تربیت معلم برای آینده نظام تعلیم‌وتربیت است، با این تغییرات احتمالی در آستانه تحولات مهمی قرار گرفته است.
در همین راستا، پایگاه خبری ـ تشکیلاتی بعثنا به گفت‌وگو با جمعی از اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان نشسته است تا ابعاد این تصمیم، پیامدهای احتمالی آن و نگاه کارشناسانه استادان دانشگاه را بازتاب دهد. یکی از این گفت‌وگوها توسط فاطمه فتحی زاد با اسماعیل اولی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، انجام شده است.

سؤال: جنابعالی به طور کلی با افزایش سقف سنی پذیرش در دانشگاه فرهنگیان موافقید یا مخالف؟
اولی: مخالفم. ما دو مفهوم داریم؛ «تربیت معلم» و «استخدام معلم». تربیت، یک امر تکوینی است و در زمان و مکان خاصی شکل می‌گیرد. فردی که در سن پایین وارد دانشگاه می‌شود، پذیرش بیشتری برای رشد شخصیتی، اجتماعی و اخلاقی دارد. اما در سنین بالاتر این پذیرش سخت‌تر می‌شود. وقتی سن جذب بالا برود، به جای «تربیت معلم»، استخدام صرف اتفاق می‌افتد.

چرا سن پایین‌تر برای تربیت معلم ضروری است؟

سؤال: برخی معتقدند افزایش سن می‌تواند فرصت بیشتری برای جذب علاقه‌مندان باشد. نظر شما چیست؟
اولی: اگر فرد واقعاً علاقه به معلمی داشته باشد، در همان ۱۸ یا ۱۹ سالگی می‌تواند انتخاب کند. کسی که در ۳۰ سالگی سراغ معلمی می‌آید، معمولاً از مسیرهای دیگر ناامید شده است. مطالعات بین‌المللی نیز نشان می‌دهد که در اغلب کشورها، سن جذب دانشجو برای تربیت معلم زیر ۲۵ سال است.

 ظرفیت دانشگاه فرهنگیان و استقبال جوانان

سؤال: در شرایط کنونی، آیا دانشگاه فرهنگیان نیازی به افزایش دامنه سنی دارد؟
اولی : به هیچ وجه. دانشگاه فرهنگیان جزو معدود دانشگاه‌هایی است که تمام ظرفیت‌هایش پر می‌شود. در حالی که بسیاری از دانشگاه‌های مادر با صندلی‌های خالی مواجه‌اند، فرهنگیان هر سال با استقبال جوانان مستعد روبه‌روست. رتبه‌های برتر کنکور به این دانشگاه علاقه‌مند شده‌اند. پس چه ضرورتی دارد دامنه سنی را وسیع‌تر کنیم؟

تبعات فرهنگی و اجتماعی افزایش سن

سؤال: این تغییر چه اثری بر هویت و فضای دانشگاه فرهنگیان خواهد داشت؟
اولی: نیازهای یک جوان ۱۹ ساله با یک فرد ۳۰ ساله کاملاً متفاوت است. قرار دادن آن‌ها در یک محیط خوابگاهی و تربیتی، تضاد و ناهمگنی ایجاد می‌کند. چنین شکافی به تدریج هویت و شایستگی معلمی را خدشه‌دار خواهد کرد. فردی که ۱۲ سال پس از دیپلم در جامعه سرگردان بوده، نگاه متفاوتی دارد و ورودش به دانشگاه فرهنگیان مشکلات متعددی به همراه می‌آورد.

کیفیت ارتباط معلم و دانش‌آموز

سؤال: اختلاف سنی بیشتر معلمان آینده با دانش‌آموزان چه پیامدی خواهد داشت؟
اولی: ارتباط مؤثر معلم با دانش‌آموز بیش از هر چیز به محبت، رفتار و درک نیازهای دانش‌آموز بستگی دارد. اما هرچه فاصله سنی بیشتر شود، درک متقابل دشوارتر خواهد شد. این فاصله در نهایت می‌تواند به بی‌حوصلگی، کاهش مسئولیت‌پذیری و افت تعهد حرفه‌ای منجر شود.

تصمیمی به ظاهر مفید، اما پرخطر در بلندمدت

سؤال: این تصمیم را در راستای تقویت آموزش‌وپرورش می‌دانید یا تضعیف آن؟

اولی: شاید در نگاه کوتاه‌مدت به نظر برسد که این تصمیم فرصتی برای جذب نیروهای بیشتری است. اما در بلندمدت ضرر آن بیشتر از منفعتش خواهد بود. آموزش‌وپرورش به معلمانی نیاز دارد که با انگیزه و علاقه در مسیر تربیت قرار بگیرند، نه کسانی که از روی اضطرار و ناچاری شغل معلمی را انتخاب کرده‌اند.

جمع بندی

افزایش سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان با فلسفه تربیت معلم مغایرت دارد. دانشگاه فرهنگیان باید بر جذب جوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله متمرکز بماند؛ چراکه تنها در این سنین است که می‌توان هویت حرفه‌ای معلمی را شکل داد. تصمیم جدید، تهدیدی برای دانشگاه فرهنگیان و در نهایت برای نظام تعلیم‌وتربیت کشور خواهد بود.