به گزارش پایگاه خبری تشکیلاتی بعثنا، در جلسه‌ای که معاونت سیاست ورزی بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان در دیدار با دکتر قاسم روانبخش نماینده قم در مجلس داشتند، بحثی پیرامون وضعیت بودجه آموزش و پرورش ایران و اهمیت آن برای تحول در نظام تعلیم و تربیت مطرح شد.

در ابتدا، اشاره شد که تشکل بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان قم در پی برگزاری جلساتی برای بررسی وضعیت بودجه آموزش و پرورش است. این تشکل بر این باور است که محقق شدن تمدن اسلامی از مسیر تحول در آموزش و پرورش می‌گذرد، به همین دلیل موضوع بودجه که یکی از مسائل آموزش و پرورش است و این روز ها مورد توجه قرار گرفته است را می‌بایست به آن پرداخت، لذا دانشجومعلمان خواستار جلسه ای با نماینده استان شدند.

تشکل بسیج دانشجویی بخاطر نگاه صنفی به آموزش و پرورش خواستار این جلسه نشده بلکه پیرو بیانات مقام معظم رهبری در مورد اهمیت آموزش و پرورش و نقش بنیانی و عمیق این دستگاه در ساخت آینده این انقلاب، پیگیر برگزاری این جلسه است. همانطور که رهبر معظم انقلاب اشاره دارد:آموزش و پرورش بیت الغزل مسائل بعد از انقلاب ماست اگر همه کارمان را چه کارهای زیربنایی چه کارهای روزمره همچون صنایع مان کشاورزیمان ادارات مان همه اینها را درست کنیم اما اگر آموزش و پرورش به صورت بنیانی و عمیق در حال برنامه ریزی برای آینده نباشد آینده این انقلاب آینده بسیار بدی خواهد بود همه اینها فرع است و این اصل همه این فعالیتها و تلاشها جسم است و این روح است.

سهم اندک بودجه آموزش و پرورش از کل کشور

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از لایحه بودجه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که بالغ بر ۹۸ درصد از بودجه آموزش و پرورش صرف حقوق و دستمزد کارکنان می‌شود و تنها ۲ درصد برای سایز هزینه‌ها باقی می‌ماند. اگر بودجه آموزش و پرورش را به عنوان یک کل در نظر بگیریم تقریبا یکی از علل مهم در مشکلات آموزش و پرورش، بودجه این وزارت می‌باشد. در سال‌های اخیر نسبت بودجه آموزش و پرورش به بودجه کل نه تنها افزایش پیدا نکرده است، بلکه با کاهش مواجه شده؛ با اینکه بودجه این وزارت به طور کلی افزایش داشته است، اما در سال ۱۴۰۳ سهم آموزش و پرورش از کل بودجه عمومی کشور به ۹.۸ درصد رسیده است.

مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از لایحه بودجه ۱۴۰۳ بالغ بر ۹۸ درصد بودجه صرف حقوق و دستمزد کارکنان می‌شود و برای سایر امور تنها ۲ درصد باقی می‌ماند که می‌بایست صرف چاپ کتب درسی، نوسازی مدارس و … شود. با تحقیقات میدانی میبینیم که سرانه هر دانش‌آموز برای یک سال تحصیلی در حدود ۴۰-۳۰ هزار تومان است؛ مدیران مدارس با این مبلغ باید هزینه‌های یک دانش‌آموز را برای یکسال تحصیلی تامین کنند. با این اوصاف مدیران مجبور می‌شوند که به سمت خیرین روی بیاورند یا از طرق دیگر این کمبود را جبران کنند.

زمانی که در مدرسه که از مهم ترین ارکان جامعه سازی است مشکلاتی در زیرساخت ها وجود داشته باشد طبیعتا آموزش و پرورش مطلوب نمیتواند رقم بخورد. مورد دیگر سهم هزینه‌های آموزش و پرورش ایران از تولید ناخالص ملی است؛ طبق گزارش ها این سهم در ایران حدود ۳.۲ درصد و میانگین جهانی ۴.۲ است. در سال ۲۰۲۲ که اختلاف آشکاری با کشور های چون کوبا با ۱۱.۵ درصد ، قرقیزستان ۸ درصد و الجزایر ۶ درصدی دارد. در نهایت لازم است که تغییری اساسی در بودجه آموزش و پرورش رقم بخورد. چرا که هزینه در این دستگاه سرمایه‌ گذاری است و در نهایت انسان هایی را تربیت خواهت کرد برای تمام قسمت های جامعه؛ از قبیل صنعت، متخصصان هستهای و نظامی و …

ناترازی و کسری بودجه آموزش و پرورش

همچنین در این دیدار بیان شد که حتی با وجود کمبود بودجه آموزش و پرورش ، در سال ۱۴۰۳ درصد افزایش بودجه این دستگاه در مقایسه با سایر دستگاهها بسیار ناچیز است . وزارت آموزش و پرورش با ۲۱ درصد رشد، نسبت به سایر وزارتخانهها که افزایشهای بالاتری داشتهاند، در وضعیت نامناسبی قرار دارد. به عنوان مثال، وزارت راه و شهرسازی ۷۳ درصد، وزارت کشور ۶۷ درصد و وزارت نفت ۵۶ درصد افزایش بودجه داشتهاند.

نکته مهم دیگر این است که ۹۸ تا ۹۹ درصد بودجه آموزش و پرورش صرف حقوق و دستمزد کارکنان میشود و این در حالی است که معلمان با مشکلات معیشتی مواجهاند.

همچنین، مشکلاتی در تخصیص و تأمین بودجه وجود دارد، به طوری که برخی از ردیفهای بودجه مصوب، به درستی تأمین نمیشوند.برای مثال بودجه سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در مجموع نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۲ حدود ۵۴ درصد افزایش داشته و به ۱۲.۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. از سویی اعتبار تملک دارایی سرمایه ای در نظر گرفته شده برای این سازمان ) به میزان ۱۲.۱ هزار میلیارد تومان(با اعتبارات واقعی مورد نیاز برای وظایف اصلی سازمان همخوانی ندارد. این سازمان برای انجام وظایف حداقل به حدود ۴۹.۱ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. این در حالی است که اگر رسیدگی فوری به استان هایی که سرانه آموزشی آنها پایین تر از متوسط کشور میباشد را نیز به بودجه اضافه کنیم؛ آنگاه سازمان نیازمند حداقل ۶۸.۹ هزار میلیارد تومان اعتبار است.

 دانشگاه فرهنگیان

بسیج دانشگاه به مشکلات ساختاری در دانشگاه فرهنگیان نیز اشاره میکند: این دانشگاه تنها ۶.۵ همت بودجه دریافت میکند که بیشتر آن از محل درآمدهای خود دانشگاه درواقع همان کسورات دانشجویی است و تنها ۳.۴ همت آن به عنوان بودجه عمومی اختصاص مییابد. همچنین، سطح علمی پایین دانشگاه و فرسودگی ساختمان‌ها از دیگر چالش‌های موجود است. برای تحقق اهداف برنامه هفتم، جذب هیئت علمی با استانداردهای مناسب ضروری است. در حال حاضر، نسبت هیئت علمی به دانشجومعلم ۱ به ۷۷ است. که این رقم در برخی استانها حتی به ۱ به ۱۰۰ نیز میرسد.

با توجه به کمبود معلم و نیاز به افزایش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان، طبق ماده ۹۲ بند ۳ شماره ۲، باید سالانه ۲۵ درصد به ظرفیت این دانشگاه افزوده شود. این امر مستلزم افزایش بودجه تخصیصیافته به دانشگاه است. همچنین، سطح علمی دانشگاه فرهنگیان به دلیل تخصیص نیافتن بودجه کافی برای جذب هیات علمی پایین است.

درادامه، به عدم اجرای برخی از احکام دیوان عدالت اداری در خصوص کسورات دانشجویی و مشکلات ناشی از آن پرداخته میشود. رای دیوان عدالت اداری مبنی بر دریافت کسورات دانشجویی بر اساس میزان استفاده از رفاهیات دانشجویی است.

آقای مراد صحرایی وزیر سابق آموزش پرورش نیز در این خصوص بخشنامه ای را به شماره ۱۰۴/۱۴۰ در تاریخ ۲۶/۰۱/۱۴۰۳ ابلاغ کرده اند که طبق آن کسورات دانشجویی باید بر اساس استفاده دانشجویان باشد. ریشه اصلی اجرایی نشدن این موارد را باید در بودجه جست و جو کرد. عدم اجرای این بخشنامه و پایمال شدن رای دیوان عدالت اداری، نگرانیهایی را ایجاد کرده است. و به علاوه شفافیتی در مورد نحوه هزینهکرد کسورات دانشجویی وجود ندارد. فضای آموزشی نیز در دانشگاه فرهنگیان به طور قابل توجهی کمتر از استانداردهای موجود است، به طوری که میانگین فضای موجود برای هر دانشجو ۱۰ متر مربع است، در حالی که استاندارد ۳۶ متر مربع است.

فرسودگی زیر ساخت های آموزشی

همچنین، فرسودگی زیرساختهای آموزشی در دانشگاه فرهنگیان و مدارس کشور به عنوان یک مشکل جدی مطرح شده است. بیش از ۳۰ درصد مدارس کشور نیاز به بازسازی دارند و محیطهای آموزشی باید به گونهای باشند که دانشآموزان در آن احساس راحتی و نشاط کنند. و در دانشگاه فرهنگیان ۴۳ درصد از ساختمانهای این دانشگاه فرسوده و تنها ۲۲ درصد از آنها قابل استفاده هستند.

اختصاص اعتبار برای بازماندگان از تحصیل

همچنین، در بحث عدالت آموزشی، به عدم تخصیص درست بودجه و تأثیر آن بر کیفیت آموزش اشاره گردید. طبق گزارش معاونت آموزش ابتدایی فقط در مقطع ابتدایی ۱۸۴۰۰۰ دانش آموز بازمانده از تحصیل وجود دارد، این آمار رسمی است و ممکن است تعداد بیشتر از این باشد. براساس اصل ۳۰ قانون اساسی، دولت باید آموزش رایگان را برای همه افراد لازم التعلیم فرآهم آورد.

همچنین در برنامه هفتم توسعه ماده ۹۰ بر این تاکید می شود که آموزش و پرورش باید برای جذب بازماندگان از تحصیل با الویت آموزش ابتدایی برنامه درسی مجزا ، کتب درسی و تغذیه رایگان ، بسته های حمایتی و… را فرآهم آورد.

در موضوع افزایش سقف سنی دانشگاه فرهنگیان میباشد. مجددا در روز های گذشته اخباری منتشر شده است مبنی بر نهایی شدن این موضوع و موافقت وزیر آموزش و پرورش با افزایش سقف سنی دانشگاه فرهنگیان به ۲۷سال. همانطور که مستحضر هستید شاکله شخصیتی و عقیدتی غالب افراد تا سن ۱۸ سالگی شکل میگیرید. در این دانشگاه افراد میآیند که تربیت بشوند تا بتوانند نسلی را تربیت بکنند. اگر فردی با ۲۷-۲۵ سال سن وارد این دانشگاه بشود چند درصد میتوان بر روی او اثرگذار بود و دغدغه معلمی ایجاد کرد؟ از سویی در محیط پردیس ها و در فضای آموزشی چقدر ارتباط گیری در حوزه معلمی بین ورودی ۱۸ ساله و ۲۷ ساله موثر خواهد بود؟ فقط دو آسیب از این اختلاف سنی بین دانشجویان را مطرح کردم. با چه هدف و رویکردی از طرف مجلس اقناع سازی بر روی وزیر وقت صورت گزفته شده است؟

پاسخ نماینده به مطالبه دانشجویان در ۳ بخش است .

۱. نگاه مصرفی دولت و مجلس:

نماینده به نگاه کاملا مصرفی دولت و مجلس به آموزش و پرورش اشاره میکند و میگوید با این نگاه پیشرفتی نخواهیم داشت و عنوان کرد نگاه دولت به این دستگاه اینگونه است که راه و شهرسازی برایمان جاده میسازد ولی آموزش و پرورش چه میسازد؟

۲. مخالفت با کلیات بودجه:

نماینده نسبت به بودجه ۱۴۰۴ نارضایتی نشان داد و افزود کاملا مخالف این بودجه هستم زیرا تورم زا است اما اکثر نمایندگان مجلس موافقت کردند و منتظر ارائه جداول بودجه از سمت دولت هستیم.

۳. بی‌برنامگی دولت:

دولت اعلام کرده که برنامه توسعه هفتم قابل اجرا نیست، اما هیچ برنامه جایگزینی ارائه نکرده است. نماینده این را نشانه بی‌برنامگی دولت در مواجهه با بحرانهای اقتصادی میداند و به مشکلاتی مانند افزایش قیمت مواد غذایی و بحران منابع انرژی در زمستان اشاره می‌کند که از بی‌برنامگی و ناتوانی در مدیریت منابع حکایت دارد.

و در اخر برای حل مشکلات آموزش و پرورش و ارتقای کیفیت این بخش حیاتی، باید نوع نگاه به آن تغییر کند. آموزش و پرورش باید بهعنوان یک سرمایهگذاری بلندمدت و استراتژیک در نظر گرفته شود تا بهجای صرفاً هزینههای جاری، شاهد تخصیص منابع بیشتر و افزایش بودجه برای این بخش باشیم. این تغییر رویکرد میتواند به رشد اقتصادی، کاهش نابرابریها و بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کند. از شما نماینده محترم خواهشمندیم که این مطالبه را جدی پیگیری کرده و آن را به گوش دیگر نمایندگان برسانید. تنها با تغییر نگاه به آموزش و پرورش بهعنوان یک اولویت ملی و حیاتی، میتوان به آیندهای پایدار و موفق امیدوار بود. این موضوع نیاز به حمایت جدی از جانب تمامی نمایندگان و مقامات دارد تا شاهد تغییرات واقعی در تخصیص بودجه به این حوزه باشیم .